'Onze namen opschrijven' Column by Dan Afrifa

Geregeld wordt mij gevraagd of ik familie ben van presentator, schrijver en ondernemer Stephanie Afrifa. Ik snap die vraag. Nederland is klein, de Ghanees-Nederlandse gemeenschap ook en familiemigratie is geen onbekend fenomeen. Een simpele kansberekening zou tonen hoe onwaarschijnlijk het is dat je in Nederland twee niet-verwante Afrifa’s tegenkomt. En toch: op mijn ouders en broertjes na draagt niemand in mijn familie onze achternaam.

In de vorige eeuw was het Europese registratiesysteem voor achternamen, een erfenis van de koloniale bureaucratie, niet overal in Ghana diep doorgedrongen. Zolang het niet nodig was voor werken of reizen, gingen vele Ghanezen door het leven met een combinatie van traditionele geboortenamen en bijvoorbeeld een bijnaam uit hun jeugd. Zo legden mijn vader en zijn broers ieder op een ander moment in hun leven een van hun namen vast als achternaam.

Bestaat mijn taak als historicus uit het voor Nederland vastleggen en doorgeven van kennis over Ghana en Ghanezen?

Na mijn laatste ben-jij-familie-van-Stephanie?-moment ging ik op bezoek bij mijn ouders. Ik vertelde ze over de achternaamvragen die ik krijg, en hoe ik die te lijf ga met het beetje dat ik weet over onze naamgevingstradities. Toen zag ik een glinstering in mijn vaders ogen. ‘We moeten een dag afspreken’, zei hij. ‘Dat ik je alles vertel en dat jij het opschrijft.’

We zijn nu een aantal weken verder. Ik denk dat ik nog niet met mijn vader ben wezen praten omdat ik eerst het een ander met mezelf te bespreken heb. Hoewel ik mijn bachelorsscriptie schreef over hoe jonge Ghanese Nederlanders kijken naar de geschiedenis van het christendom in ons moederland, twijfel ik over de opgave die mijn vader op mij projecteerde. Bestaat mijn taak als historicus uit het voor Nederland vastleggen en doorgeven van kennis over Ghana en Ghanezen?

Twee jaar na mijn bachelorsscriptie schreef ik in De Groene Amsterdammer 3000 woorden over hetzelfde onderwerp. Trots voelde ik me toen ik het blad bij mijn vader in de handen schoof. Deels vanwege de behaalde ouderlijke erkenning, maar het was ook een plichtbewuste trots. Ik had het historische heft in handen genomen en de geschiedenis van mijn mensen vanuit ons perspectief bestudeerd en landelijk gepubliceerd. Deze zegen voelde tegelijk als een vloek.

De vloek is de gedachte dat als ik dit niet doe, niemand anders het doet. Niemand zoals ik. Er zijn vast genoeg bekwame Nederlandse vakgenoten die mijn Ghanese onderwerpen kunnen oppakken. Maar bezitten zij dezelfde drang om iets te betekenen voor mijn mensen? En belangrijker: kunnen zij putten uit dezelfde rijke orale bronnen zoals mijn vader, zonder dat er grote cultuur- en vertrouwenskloven doorsijpelen in hun werk?

De simpele oplossing is: meer Ghanese geschiedenisstudenten. Ik betwijfel echter of ik zo’n wervende boodschap moet uitdragen. Zelf koos ik pas voor deze richting toen ik besefte dat ik de opleidingen met betere salarisperspectieven toch niet volhield. Ik wil niet op mijn geweten hebben dat andere migrantenkinderen ook de migrantendroom verwaarlozen. Onze ouders zijn hier gekomen voor een beter economisch leven, niet zodat wij naar mwuah betaalde schrijf- en onderzoeksuren kunnen streven.

‘Wat ga je na master doen?’ is een vraag die ik deze dagen nog vaker krijg dan of ik familie ben van Stephanie Afrifa. Het antwoord is: weet ik niet, maar momenteel schrijf ik mijn masterscriptie over iets anders dan de Ghanese geschiedenis. Toch betrap ik mezelf in mijn vrije tijd op online krantenbanken, zoekend op het trefwoord “Ghanezen”. Ik heb al een aardig archiefje aangelegd en ik broed stilletjes op een onderzoeksvraag en -methodes. En o ja, ik moet zo nog even mijn vader bellen.

Over Dan Afrifa

Dan Afrifa is een Ghanees-Amsterdamse (freelance) schrijver, columnist, journalist en historicus. Schrijven doet hij onder meer voor Het Parool, Folia en De Groene Amsterdammer. Vanaf 2017 bracht hij vier boeken in eigen beheer uit: Kumasi, Amsterdam, Paris en London. Meer info op zijn zijn website.

Over 'Toekomsthistorici'

During this talk we explored the current state of ‘History’ as a discipline with Lukas Verburgt, Tim Verlaan, Rosa Kosters and Iva Pesa. Missed this talk? Please find the recording here.